تار شاه ساز موسیقی ایرانی
تار، سازی زهی- مضرابی و کهن، از جمله اصیل‌ترین و محبوب‌ترین سازهای ایرانی است که در طول تاریخ نقشی بی‌بدیل در فرهنگ و هنر این سرزمین ایفا کرده است.
تاریخچه تار:
ریشه‌های تار را می‌توان در اعماق تاریخ جستجو کرد. قدمت این ساز به دوران باستان و بین‌النهرین باز می‌گردد و در طول زمان، با گذر از فراز و نشیب‌های تاریخی، تحولات و تکاملات متعددی را تجربه کرده است. شواهد نشان می‌دهد که تار در دوره ساسانیان به ایران راه یافته و در دوران اسلامی رواج گسترده‌ای یافته است.
ساختار تار:
تار از اجزای مختلفی تشکیل شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- کاسه: کاسه تار که از چوب توت ساخته می‌شود، به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: کاسه بزرگ و نقاره. پوست روی کاسه کشیده می‌شود و ارتعاشات سیم‌ها را به صدا تبدیل می‌کند.
- دسته: دسته تار که از چوب گردو ساخته می‌شود، به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: دسته و پنجه. پرده‌ها که از جنس روده گوسفند هستند، در طول دسته قرار دارند و نوازنده با فشردن آنها بر روی سیم‌ها، نت‌های مختلف را اجرا می‌کند.
- سیم‌ها: تار به طور سنتی دارای پنج یا شش سیم فلزی است که از جنس فولاد یا برنج هستند. نوازنده با مضراب به سیم‌ها ضربه می‌زند و ارتعاشات آنها را به صدا تبدیل می‌کند.
- خرک: خرک که از جنس چوب یا استخوان است، روی کاسه تار قرار دارد و سیم‌ها از روی آن عبور می‌کنند.
- گوشی‌ها: گوشی‌ها که در انتهای دسته تار قرار دارند، برای کوک کردن سیم‌ها استفاده می‌شوند.
نوازندگی تار:
نوازندگی تار نیازمند مهارت و ظرافت فراوانی است. نوازنده باید با تسلط بر انگشتان خود، سیم‌ها را در فواصل مناسب فشار دهد و با مضراب به آنها ضربه بزند تا به نغمه‌های دلنشین و حزن‌انگیز این ساز جان بخشد.
نقش تار در موسیقی ایرانی:
تار در موسیقی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و از آن در انواع مختلف موسیقی، از جمله ردیف‌های دستگاهی، موسیقی سنتی، تصنیف، و موسیقی کلاسیک استفاده می‌شود. تار به عنوان ساز همراه آواز نیز بسیار محبوب است و صدایش به خوبی با آواز خوانندگان ایرانی همخوانی دارد.
استادان برجسته تار:
در طول تاریخ موسیقی ایران، تار نوازان برجسته‌ای ظهور کرده‌اند که هر یک با خلاقیت و نوآوری خود، بر غنای این ساز افزوده‌اند. از جمله مشهورترین تارنوازان می‌توان به اساتیدی همچون درویش خان، میرزا عبدالله، حبیب‌الله بدخشانی، یحیی محمودی، و هوشنگ ظریف اشاره کرد
